In en om de werkplaatsen van NS - NVBS (2024)

Op het terrein van de centrale werkplaats Tilburg (Wpc) zien we stoomlocomotief 1611, die hier is terechtgekomen na een ongeval in Zutphen. De tender is reeds verwijderd. De Schotse 2B-locomotieven serie 1600 van fabrikant Sharp Stewart, het latere North British, waren op 7 april 1939, toen deze foto werd gemaakt, al niet jong meer: de 1611 dateert van 1891 (H.G.Hesselink; 571.187D).

Bij de werkplaats Zwolle staat DE2-treinstel 83 in blauwe kleur en met een proefbeschildering van de “snor”. Het is 13-11-1960 (J.A.Bonthuis; 639.471C).

Kennelijk is hier gefotografeerd tijdens een open dag: in de werkplaats te Haarlem. In de montagehal komen we elektrische treinstellen mat’46 en mat’54 tegen. J.A. Bonthuis maakte deze foto op 8 oktober 1979 (539.650C).

Dat in de werkplaatsen van NS niet alleen onderhoud aan het eigen materieel werd gepleegd, bewijst deze foto. De PCC-rijtuigen van de HTM kregen in de centrale werkplaats Tilburg een midlife-revisie. Op de foto worden de 1117 en 1187 onder handen genomen. Normaliter gingen de PCC’s na deze revisie nog ruim vijftien jaar mee waarna onherroepelijk sloop volgde. Niet voor de 1187 echter: via omzwervingen onder andere naar Amsterdam kwam deze terug in Den Haag om daar alsnog, na van alle bruikbare onderdelen verlost te zijn, in 2013, te worden gesloopt. Naast de PCC-rijtuigen ontwaren we nog een voertuig van de NS: een rangeerlocomotief uit de serie 500. 17-4-1974. (Volgens mij hebben we hier te maken met een spiegelbeeldfoto!)(J.A.Bonthuis; 109.686C)

Een van de werkplaatsen in het Amsterdamse bevindt zich aan de Zaanstraat. Op 7 april 1984 fotografeerde de heer Bonthuis hier het elektrisch treinstel planT 515 en het elektrisch motorrijtuig waarvan de naam meer zegt dan het nummer: Jules (539.655C).

We gaan weer naar Tilburg, en wel niet zo heel lang na de oorlog -15 april 1949- en zien een stoomlocomotief van de Allied Forces, nummer L149, naast de werkplaats staan. Erachter een loc met een zadeltank. Dat moet er een uit de serie 8201-8232 zijn (J.A.Bonthuis; 509.052C).

In de Wielendraaierij van de werkplaats Tilburg maakte de heer Bonthuis op 29 oktober 1979 deze fraaie overzichtsfoto (539.695).

Een vooroorlogs beeld op het terrein van Wpc Tilburg, met stoomlocomotief 2135. Het is de hoogste van de serie 2101-2135, gebouwd door Schwartzkopff in Berlijn en als 510-535 bij de HSM in dienst gesteld tussen 1914 en 1920. Deze 2B-locomotieven waren door ir. Hupkes ontworpen met de Pruisische S6 als voorbeeld. Alleen kregen zij geen buiten- maar binnenliggende cilinders. De drijfwielen hadden een diameter van 2100 mm. 7-4-1939 (H.G.Hesselink; 571.190D).

De proef-eloc 1600P met draaistroomaandrijving, door NS samen met Henschel en BBC ontwikkeld, brengt op 31 juli 1977 een bezoek aan de werkplaats Tilburg. Waarschijnlijk alleen voor een stalplaats en niet om gerepareerd te worden. Dat is anders bij de erachter verscholen staande blauwe eloc 1118 die duidelijk botsschade heeft opgelopen (J.A.Bonthuis; 639.685C).

Dieselmotorrijtuig omBC 11, de vroegere 2907, mankeert iets waarvoor het naar de werkplaats in Utrecht is gebracht. Maar de 11 kan ook op eigen kracht hierheen zijn gereden, dat is niet meer te achterhalen. Het is 4 augustus 1954 (J.A.Bonthuis; 639.458C).

Driemaster-locomotief 2921 werd op 1 juli 1937 door de heer Bonthuis op het terrein van de Wpc Tilburg gefotografeerd. De bijnaam dankt de loc aan de drie gekoppelde assen waarmee zij is uitgerust. Gebouwd in Engeland bij Beyer Peaco*ck & Co, werd zij in 1875 bij de Staatsspoorwegen in dienst gesteld. Na 62 jaar trouwe dienst kan er wel eens wat mankeren natuurlijk (509.005C).

In de werkplaats te Onnen wordt op dit plaatje gewerkt aan elektrische treinstellen: vooraan ELD4 1744 en ELD2 357. Allebei hondenkoppen, een viertje en een tweetje. De eerste kreeg in de zeventiger jaren een 1 voor het nummer toen het interieur een coachopstelling kreeg. De foto werd op 13 april 1988 gemaakt (J.A.Bonthuis; 539.662C).

In de montagehal van de Bovenbouwwerkplaats te Utrecht trof de heer Bonthuis dit fraaie exemplaar van een Engels wissel aan. Hij zette het meteen op de foto, op 5 november 1948 (509.683).

Een van de fraaiste series locomotieven van de NS, 3701-3820. Ook een heel grote serie trouwens. Op 7 april 1939 deed de 3816 de werkplaats Tilburg aan voor onderhoud of reparatie. De laatste vijf exemplaren van deze serie locomotieven werden in 1928 door Schwarzkopff gebouwd. In tegenstelling tot alle voorgaande exemplaren, kregen zij niet meer eerst een nummer van de Staatsspoorwegen, maar direct het nummer van de NS. Kort voor de oorlog werden zes exemplaren (3800-3805) van stroomlijnbekleding voorzien die in de oorlogsjaren weer werd verwijderd. Zoals bekend slijt de 3737 haar laatste jaren in het Nederlands Spoorwegmuseum, helaas al jaren niet meer in rijdbare toestand. (H.G.Hesselink; 571.184D).

In 1970 kocht NS tweedehands van British Rail een zevental elektrische locomotieven, waarvan er zes bij NS in dienst kwamen, de 1501-1506. De bijzonder fraaie machines waren in 1954 gebouwd door Vickers, en hadden dienst gedaan op het traject Manchester-Sheffield dat net als bij NS voorzien was van 1500V gelijkstroom op de bovenleiding. Op de foto zien we de BR 27006 op het terrein van de Wpc Tilburg staan, om getransformeerd te worden tot NS-locomotief 1504. 31 juli 1970. Achter de 27006 kunnen we nog de bovenkant zien van het motorrijtuig van een TEE-treinstel (J.A.Bonthuis; 639.672C).

Open dag aan de Zaanstraat te Amsterdam: altijd veel te zien. Op deze 7 april 1984 zijn dat, althans op deze plaat, de 4011, de 2888 en bovendien het elektrisch motorrijtuig mP 3020. mP staat voor motorPost. PTT schafte in 1965 en 1966 het aantal van 35 van deze motorrijtuigen aan voor het postvervoer over de rail, dat in 1997 werd overgenomen door postvervoer over de weg. De meeste mP’s waren nog te goed voor de sloop en gingen sindsdien allerlei hand-en spandiensten verrichten (J.A.Bonthuis; 539.658C).

Een vooroorlogs plaatje gemaakt op het terrein van de Wpc Tilburg: twee stoomlocomotieven van de serie 8400 met de 8403 voorop en erachter nog een loc van een andere serie. Het is 7 april 1939, een tijd dat Staatsmijnen nog volop steenkool naar boven haalde en bij NS de stoomlocomotief nog een belangrijke rol vervulde zowel in het reizigers- als in het goederenvervoer (H.G.Hesselink; 571.185).

Tot slot nog een plaatje uit Tilburg, waar we in een van de hallen de elektrische locomotieven 1154, 1505 en 1113 plus diesellocomotief 2904 zien staan. Deze laatste was afkomstig van de Staatsmijnen, in de vijftiger jaren door Henschel gebouwd. De serie 2901-2905 heeft maar vijf jaar bij NS dienst gedaan, tot 1975. Hun derde leven gingen zij leiden in Spanje. 17 april 1974 (J.A.Bonthuis; 509.693C).